ÉLISE MASSICARD
Alevi Hareketinin Siyasallaşması
ÉLISE MASSICARD Paris Sosyal Bilgiler Enstitüsü’nde öğretim görevlisi. CNRS’de araştırmacı ve European Journal o f Turkish Studies’de redaksiyon komitesi üyesi.
Fransa Kültür Bakanhğı’nın katkılanyla yayımlanmıştır.
Turquie © 2005 Presses Universitaires de France
Vautre
İletişim Yayınlan 1265 • Araştırma-lnceleme Dizisi 217 ISBN-13: 978-975-05-0541-6 © 2007 İletişim Yayıncılık A. Ş. 1. BASKI 2007, İstanbul (1000 adet) EDİTÖR Can Belge DİZİ KAPAK TASARIMI Ümit Kıvanç KAPAK Suat Aysu
KAPAK FOTOĞRAFI Selahattin Sönmez KAPAK FİLMİ Mat Yapım UYGULAMA Hüsnü Abbas DÜZELTİ Ziya Osman Bangu MONTAJ Şahin Eyilmez BASKI ve CİLT Sena Ofset
İletişim Yayınlan Binbirdirek Meydanı Sokak İletişim Han No. 7 Cağaloğlu 34122 İstanbul Tel: 212.516 22 60-61-62 • Faks: 212.516 12 58 e-mail:
[email protected] • web: www.iletisim.com.tr
ÉLISE MASSICARD
Türkiye’den Avrupa’ya
Alevi Hareketinin Siyasallaşması llautre Turquie ÇEVİREN AH Berktay
İçindekiler
T e ş e k k ü r ......................................................................... .....................13 G ir iş ........................................................................................................15 ALEVİLER NASIL TANIMLANABİLİR?............................... ................ 2 7 KİMLİKSİZ BİR KİMLİK HAREKETİ...................... .............................21 ÇAĞDAŞ TÜRKİYE İÇİN BİR ÇÖZÜMLEYİCİ....................................22 ALEMCİ HAREKETİN ALANLARI...................................................... 25 ÖNSÖZ
Karmaşık Tarihsel Güzergâhlar........................... ......29 OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA KIZILBAŞLAR: MİLLET’SİZ BlR CEMAAT.....................................................................30 Çatışmaîı bir ilişkinin temelleri..........................................................3 0 Bektaşîliğe bağlanma.......................................................................... 34 Özerk bir sistemin oluşumu................................................................ 3 6 Tanzimat ve modernleştirme.......................................................... .... 39 ALEVİLER VE CUMHURİYET: ÇELİŞKİLER İÇEREN KISMİ BİR İTTİFAK..................... .................. 42 Aleviliğin çeşitli anlamlara çekilebilecek bir tarzda Türk ulusal kimliğiyle bütünleşmesi................................................... 42
Devletin çelişkili tavrı......................................................................... 45 Aleviler ve Kemalist iktidar.......................................... ......................48 TOPLUMSAL DEĞİŞİM VE ALEVİLİĞİN SİYASALLAŞMASI...........52 Göç ve toplumsal farklılaşma............................................................. 53 Çokpartili rejime geçiş ve siyasal bir koz olarak din.......................... 54 İlk kimlik hareketi...............................................................................-55 KUTUPLAŞMA VE SİYASAL ŞİDDET EYLEMLERİ............................ 58 Çokbiçimli bir kriz.............................................................................. -58 Alevilik ile solun buluşması.................................................................59 1978-1980 arasındaki Alevi katliamları............................................. 62 B İRİN C İ KISIM
Çokbiçimli v e Bölünmüş Bir Hareket............................ 67 Bİ Rİ NCİ BÖLÜM
A le v ic i H a r e k e tin O r ta y a Ç ı k ı ş ı ......................................... 69 ELVERİŞSİZ BİR SIYASAL-EKONOMİK DURUM................................71 KİTLELERİN SEFERBER EDİLMESİ ÜSLUBUNDAKİ DEĞİŞİKLİK.......................................................