Historya Literatury Polskiej / 5.

wiUl^ HISTORYA LITERATURY POLSKIEJ. ^ioir Cfimieioiusiii. HISTOI^YA Literatiirf z Ui\\i\ przedmeu- Bronisawa Chlebowskiego. (Z ILUSTRACYAMI). .N^y^ e WARSZAWA. DUKANIA A. T, Jezier ski eg:o 47. Nowy -wiat 47. r iI,o3BO.ieuo Bapiiiaiia, Ueuaypoio. 29 Aup'liJH 190U r OKRES do (1831 CzQc drug-a. IIL I80O). Literatura w kraju. Warunki rozwoju literatury w kraju byy bardzo niepomylne. Zniszczenie materyalne po klskach 1831 dawao si ciko odczuwa na wielkiej ziem r. przestrzeni. Brak rozumnego gospodarstv\a rolnego nie pozwala szybko zaciera ladów zuboenia. Naladowców Andrzeja Zamojskiego (1800 f 1874), dzia- w tym kierunku, byo si poprzednio, wobec poparcia ajcego niewielu. Rozwijajcy ministra Lubeckiego, mao znajdujc takici przem3''s, teraz ledwie dysza, przedsibiorczych jak Piotr Steinkeller (f 1854). Ogniska wyszej owiaty uniwersytety, licea, Towarzystwa naukowe zostay pogaszone Warszawie, Wilnie, Krzemiecu; na ich miejscu zaoony uniwersytet Kijowie r. 1834 nie móg mie z powodu zasadniczej swej cechy tego znaczenia, co tamte. mów, — — w w We Lwowie istnia wprawdzie uniwersytet, ale cakiem niemiecki, z lichym wykadem jzyka i literatury pol- prowadzon3^m w dalszym cigu przez Miholaja Michalewicza (1790 f 1^46), redaktora „Gazety Lwowskiej" od r. 1827 do 1834. W. Ks. Poznaskiem napróno dopominano si o zaprowadzenie wszechni- skiej, W 6 Na caym tedy obszarze dawnej Polski jedynie miniaturowej rzeczypospolitej, istniaa instytucya naukowa wysza z wykadem polskim, ale oprócz kilku pracowityci lub utalentowanych profesorów, nie staa ona na wysokoci owoczesnej wiedzy, a prócz tego dostp do niej z innycli dzielnic byt utrudniony wielce. Skutkiem takiego stanu rzeczy ogólny poziom ovviaty obnia si, badania gruntowne, nie majc cy. w Krakowie, stolicy ani zacity, ani pomocy, zanikay, szerzya si natopowierzctiDwno, albo te zuwiedzy obcej, mianowicie niemie- pytko pena zaleno od miast albo ckiej. Te i nieliczne jednostki, co miay mono ci i wyjazdu do uniwersytetów niemieckici, traciy wiele ze swego rodzimego cliarakteru, przyzwyczajay si myle, mówi i pisa z cudzoziemska. Zjawiay si pomidzy niemi talenty, które przemógoczywicie szy trudnoci obcej mowy i otrzsnwszy si przyi najmniej y w gy czciowo naturalnie zastpi caej z wpywu niemieckiego, zajania- ale nie mooddziaywaniu na owiat ogóln masy ludzi wyksztaconyci, cioby literaturze, mianowicie filozoficznej, w Ci, co wyjedali do uniwersytetów w Moskwie i Petersburgu, mieli przewanie pragnli si ksztaci, by cel praktyczny na oku, sdownictwie, administracyi, nauotrzyma posady Dziaali oni bardzo poytecznie w swoczycielstwie. zawodaci, lecz nauki nie wzbogacili. Ci, co icli Dorpacie suchali wykadów, byli to po wikszej czci paniczykowie lub bursze. Uniwersytet kijowski dopiero pod koniec tego okresu zacz gromadzi wiksz liczb studentów Polaków i stawa si w pewnej mierze dwigni ruchu umysowego. mierniejszej zdolnoci. w w w dalsze strony, Koszta, poczone z wyjazdem utrudnienia paszportowe, nie pozwalay szuka si nauce wielu z tych, szego wiata i Przedstawicieco czuli sobie ku temu skonno. kraju byli ci tylko, co swe studya unilami nauki wy- powica w w - wersyteckie u