E-Book Overview
Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1992. — 76 s.Z serii Dzieje Narodu i Państwa Polskiego (№28).
Liberum veto (z łacińskiego dosłownie - "wolne «nie pozwalam»"), prawo zezwalające jednemu posłowi na zerwanie sejmu i unieważnienie także wszystkich wcześniejszych jego uchwał. Funkcjonowało w Polsce w XVII i XVIII w. Wyrosło z prawa jednomyślności wymaganej do podejmowania uchwał sejmowych. W praktyce wiązało się z wpływami wielkich rodów magnackich na sejmikach i sejmach, a także z interwencją państw obcych w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Jako pierwszy zerwał sejm wykorzystując prawo liberum veto poseł trocki W. Siciński w 1652. W 1669 zerwano sejm przed upływem czasu przewidzianego na obrady, a w 1688 nawet przed wyborem marszałka. W1. poł. XVIII w. sejmy zrywane były bardzo często, za Augusta II zakończyły się uchwałami tylko cztery sejmy, za Augusta III jeden. Środkiem zaradczym przeciwko liberum veto było chwilowe zawieszenie czy odraczanie obrad sejmu lub zawiązywanie konfederacji, w czasie trwania której obowiązywała zasada większości głosów, a sejm skonfederowany nie mógł być zerwany. Po 1764 prawo liberum veto praktycznie wyszło z użycia, zniesione ostatecznie przez Konstytucję 3 Maja.
E-Book Content
Zbigniew Wójcik Liberum veto Dzieje narodu i państwa polskiego t. I i I I Redaguje kolegium: Jerzy Bittner Jerzy Biesiada Standsłavv CirzyłMlvvski Feliks Kiryk � przewodniczący Aleksander Kornijasz Michał Rożek Henryk Szydłowski - z-ca przewodniczącego Zbigniew Wójcik Liberum veto Opracowanie graficzne serii: I Marian Sztuka I Opracowanie graficzne: Aleksander Komijasz Zdjęcia kolorowe: Tanusz Podlecki Zdjęcia i reprodukcje czarno-białe: Danuta Lomaczewska, Janusz Podlecki, Barbara Pytel Redaktor: Halina Baszak Jaroń Treść: Parlamentaryzm polski XVII i XVIII wieku (1587-1795) O zasadzie większości i o zasadzie jednomyślności Sejmy, które "ledwo nie równo z nieprzyjacielem niszczą Rzeczpospolitą" Na drodze do reform Wskazówki bibliograficzne Dotychczas ukazały się zeszyty: 11111- l J. Strzelczyk, Od Prasłowian do Polaków 2 G. Labuda, Pierwsze państwo polskie 4 K. Olejnik, Cedynia, Niemcza, Głogów, Krzyszków Elżbieta Boroń 5 6 1- 8 1-12 Korekta: 1-15 Redaktor techniczny: 1-14 Barbara Wojtanowicz Zdjęcia i reprodukcje ze zbiorów: Autora, Biblioteki Narodowej w Warszawie, Instytutu Historii Sztuki UJ, Biblioteki PAN w Krakowie, archiwum KAW w Krakowie 1-17 1-18 1-19 II-20 II-21 11-22 II-23 '11-24 II-27 © Copyright by Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1992 ISBN 83-03-03477-4 Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1992 Wyd. 1. Nakład 49 650 + 350 egz. Objętość w ark. wyd. 10,0 ark. druk. 9,5 Skład, druk i oprawa: Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca w Krakowie Zam. nr 6881/88 Na okładce: Stanisław Konarski, portret ze zbiorów Zamku Królewskiego w War szawie (I str.), Janusz Radziwiłł, portret ze zbiorów wawelskich, (IV str.) fot. J. Podlecki T. Jasiński, Przerwany hejnał A. Jureczko, Testament Krzywoustego H. Samsonowicz, Łokietkowe czasy J. Krzyżaniakowa, Ktmeyliaryści, heretycy i schizmatycy M. Biskup, Wojna trzynastoletnia F. Kiryk, Nauk przemożnych perła M. Rożek, W cieniu katedr i zamków K. Baczkowski, Rady Kallimacha M. Rożek, Złoty wiek A. Wyczański, Dogonić Europę A. Sucheni Grabowska, Spory królów ze szlachtą S. Płaza, Wielkie bezkrólewia S. Grzybowski, Król i kanclerz H. Wisner, Rokosz Zebrzydowskiego Z. Wójcik, Wojny kozackie II-30 W. Urban, Epizod reformacyjny 11-40 A. Zahorski, Naczelnik w sukmanie III-41 Z. Zielińska, Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej III-42 S. Grodziski, E. Kozłowski, Polska zniewolona 1795-1805 111-43 B. Grochuiska, Małe państwo wielkic