E-Book Content
Yıldızların Zamanı Alan Lightman Çeviri Murat Alev ::::::::::::::::: Ġçindekiler ÖNSÖZ YAZARIN ÖNSÖZÜ GĠRĠġ GÜNEġ SĠSTEMĠMĠZ VE DĠĞER GEZEGENLERĠN ARAġTIRILMASI GüneĢ Sistemimizin OluĢumu ve Evrimi BaĢka Gezegenlerin AraĢtırılması Dünya DıĢı YaĢamın AraĢtırılması YILDIZLARIN YAġAM ÖYKÜLERĠ GüneĢ Yıldızların OluĢumu Yıldızların YaĢamı ve Ölümü GALAKSĠLERĠN YAġAM ÖYKÜLERĠ Galaksilerin KeĢfi Galaksilerin Evrimi Kuasarların ve Etkin Galaksilerin Güç Kaynakları Galaksilerin OluĢumu EVRENĠN YAġAM TARĠHĠ Büyük Patlama (Big Bang) Modeli Evrenin Büyük Ölçekli Yapısı Karanlık Madde Evrenin Kökeni Evrenin Sonu ġU ANDA ÇALlġMAKTA OLAN VE ÖNERĠLEN BAZI ASTRONOMĠ ARAÇLARI
::::::::::::::::: Önsöz Ulusal Astronomi ve Astrofizik AraĢtırmaları Konseyi'nin 1990'lar için düzenlediği bilim panelinde yöneticilik yapan Alan Lightman, konsey raporunda yer alan bilim içerikli popüler bir bölümün de yazarıdır. Lightman, panel yöneticisi olarak Amerikan astronomi topluluğunun, önümüzdeki on yılın en yaĢamsal soruları karĢısında nasıl tavır aldığını ve bu sorunların çözülebilmesi için hangi gözlemsel etkinliklere öncelik tanıdığını izleme fırsatı buldu. Lightman, baĢka yıldızların çevresinde en iyi gezegen arama yöntemleri ve karanlık maddenin gerçek doğasını keĢfetmenin en umut verici yolları konusundaki tartıĢmaları dikkatle izledi. Gözlemlerin, ne zaman açık bir biçimde galaksilerin oluĢumunu ve kuasarların parlamalarını ortaya çıkardığını anladı. Bu küçük kitapta tüm bunlar ve hatta daha fazlası, dökümanter biçiminde anlatılıyor. Yıldızların Zamanı'nda okuyucular, zaman zaman insanlar ve gezegenler, yıldızlar ve galaksiler, yıldız sistemleri, evrenin baĢlangıçları ve sonları ile ilgili bilmecelerle karĢı karĢıya geleceklerdir. Alan Lightman, basit, açık ve canlı bir anlatımla yazan, olağanüstü bir araĢtırmacı ve bilim adamıdır. Her Ģeyin ötesinde, iyi bir öykü anlatıyor. Bu kitap, çocuklarımın astronomi ve benim yaptıklarım konusunda bilmelerini istediğim her Ģeyi kapsıyor. John N. Bahcall Astrofizik Profesörü Ġleri AraĢtırmalar Enstitüsü, Princeton Astronomi ve Astrofizik On Yıllık AraĢtırma Komitesi Yöneticisi Amerikan Astronomi Derneği BaĢkanı ::::::::::::::::: Yazarın Önsözü Bu kitabın (Ġngilizce orijinalinin) adı, Robert Heinlein'in çok uzun dönemli bilimsel projelere adanmıĢ olan vakfı anlatan bir romanından alınmıĢtır. Vakıf, beklenen sonuçları en az iki yüzyıl sonra gerçekleĢebilecek olan projeleri desteklemekle gurur duymaktadır. Bununla birlikte, vakfın en akıl almaz giriĢimlerinin hemen kar etmeye baĢlaması yöneticileri dehĢete düĢürmekte ve canlarını sıkmaktadır. Heinlein'in hayali vakfı gibi Amerika BirleĢik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi de iki yüzyıl kadar uzak değilse bile, geleceğe yönelik
planlar yapmaya çalıĢmaktadır. Önde gelen bilim adamlarının oluĢturduğu özel bir örgüt olan Ulusal Bilimler Akademisi, 1863 yılında hükümete bilim ve teknoloji konularında danıĢmanlık hizmeti vermek üzere kurulmuĢtur. 1960'tan beri her on yılı baĢlangıcında, bir grup bilim adamını Astronomi ve Astrofizik AraĢtırma Komitesi üyeleri olarak atar. Bu komite, Amerikan astronomisinin içinde bulunduğu durumu değerlendirerek gelecek on yıldaki giriĢim öncelikleri konularında önerilerde bulunur. 1990'ların planlarını yapmak üzere oluĢturulan komiteye Princeton'daki Ġleri AraĢtırmalar Enstitüsü'nden John Bahcall baĢkanlık etti. GeçmiĢte, önerilen projelerin yaklaĢık üçte ikisi Amerika BirleĢik Devletleri Kongresi tarafından finanse edilerek uygulamaya konmuĢtur. Büyük projelerde ise bu süreç yirmi yıl gibi uzun bir zaman alabilmektedir. 1990 Astronomi ve Astrofizik AraĢtırma Komitesi ve onun hazırlayacağı rapor için temel bilimsel konuları ve önerileri kapsayan geniĢ bir özet hazırlamam istendi. Bu kitap, sözü edilen özeti temel almaktadır. Astronomi tarih boyunca dünyaya bakıĢımızı biçimlendirdiğinden, astronomiyi insan açısından doğru bir perspektife yerleĢtir