E-Book Overview
Омарқожаұлы Н., Шуркин А.И. Мал шаруашылығы негіздері/Оқулық құрал 2014, 167 бет. Мазмұны. Кіріспе. І -тарау. МАЛ ӨСІРУ. 1.1 Малдың дене бітімі. 1.2 Малдың сырт пішіні мен ішкі құрылысы. 1.3 Мал денесінің мүшелері. 1.4 Малдың өсіп дамуы. 1.5 Мал тұқымы және асылдандыру ісі. 1.6 Мал өсіру әдістері. 1.7 Малды ұрықтандыру, төлдету және пайдалану. 1.8 Мал өнімін есепке алу. ІІ -тарау. МАЛ АЗЫҚТАНДЫРУ. 2.1 Азық құрамы мен қоректік заттары. 2.2 Азық қоректік заттар қорытылуы. 2.3 Азық коректілігін бағалау. 2.4 Азық құнарлылығын бағалау. 2.5 Мал азығын жіктеу. 2.6 Көк азық. 2.7 Шырынды және ірі азық. 2.8 Құнарлы азық және азықтық қосындылар. 2.9 Жемшөп дайындау технологиясы. 2.10 Мал азығын өңдеу. 2.11 Азық сапасын бағалау. 2.12 Малды нормалап азықтандыру негіздері. ІІІ-тарау. .МАЛ ГИГИЕНАСЫ. 3.1 Мал қорасының зоогигиеналық талаптары. 3.2 Азықтандыру мен суару гигиенасы. 3.3 Мал суару гигиенасы. 3.4 Азықтандырудағы зақымдалудан сақтандыру.
E-Book Content
Омарқожаұлы Н. Шуркин А.И.
МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ НЕГІЗДЕРІ
АСТАНА 2014 1
ӘОЖ 636 (075.8) КБЖ 45 я 73 О - 58 0-58 Омарқожаұлы Н., Шуркин А.И. Оқулық құрал.- Астана, 2014, 167 бет
Мал шаруашылығы негіздері /
ISBN 978-601-237-015-7 Оқулық құралда мал шаруашылығының дамуы негізделетін үш бӛлімі: мал ӛсіру, малды азықтандыру мен мал гигиенасы қамтылған. Саланы қарқынды да ұтымды дамыту үшін ӛсірілетін мал басын бағытты сұрыптап, жұптап, тұқымдық қасиеттерін жетілдіре ӛсіру әдістері, ол қасиеттерінің іс жүзіне асып, жоғары ӛнімділік кӛрсетуіне қажетті құнарлы азықтандыру мен зоогигиеналық талаптарға сай бағып-күту мәліметтері берілген. Арнайы және жоғары аграрлық оқу орындарының бакалавриатына арналған. Рецензенттері: Қазиханов Р.Қ, аулшаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор Исламов Е.И,, аулшаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті Ғылыми кеңесінде құпталып ( ....... 2014 ж. № ... хаттама), республикалык аграрлық оқуәдістемелік бірлестігінде бекітілген ( ........ 2014 ж. № ... хаттама) 0 3 705 010 000 / 00 (05)-09
©
2
Мазмұны
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 3.1 3.2 3.3 3.4
Кіріспе І -тарау. МАЛ ӚСІРУ Малдың дене бітімі Малдың сырт пішіні мен ішкі құрылысы Мал денессінің мүшелері Малдың ӛсіп дамуы Мал тұқымы және асылдандыру ісі Мал ӛсіру әдістері Малды ұрықтандыру, тӛлдету және пайдалану Мал ӛнімін есепке алу ІІ -тарау. МАЛ АЗЫҚТАНДЫРУ Азық құрамы мен қоректік заттары Азық қоректік заттар қорытылуы Азық коректілігін бағалау Азық құнарлылығын бағалау Мал азығын жіктеу Кӛк азық Шырынды және ірі азық Құнарлы азық және азықтық қосындылар Жемшӛп дайындау технологиясы Мал азығын ӛңдеу Азық сапасын бағалау Малды нормалап азықтандыру негіздері ІІІ-тарау. .МАЛ ГИГИЕНАСЫ Мал қорасының зоогигиеналық талаптары Азықтандыру мен суару гигиенасы Мал суару гигиенасы Азықтандырудағы зақымдалудан сақтандыру
3
4 7 11 29 35 37 40 49 52 62 67 76 81 84 87 97 100 102 115 117 128 136 140 149 160
Кіріспе Мал шаруашылығы халықты биологиялық тұрғыдан құнды азық-түлікпен, ал жеңіл ӛнеркӛсіпті багалы шикізатпен қамтамасыз ететін ауыл шаруашылығының маңызды саласы. Аграрлық ӛнеркәсіптік кешені жан-жақты дамып келе жатқан тәуелсіз елімізде ежелден ата кәсіп болып келе жатқан ауыл шаруашылығының бұл саласы ӛзінің стратегиялық маңызын сақтауда. Бұған, бір жағынан, бүгінгі күнге дейін республика халқының жартысына жуығы ұлтымыздың түп тамыры болып табылатын ауылдық жерде тұрып келе жатқандығы болса, екінші жағынан, бар елдердің дүниежүзілік нарық қатынасына қолтықтаса араласып жатуы мәжбүр етеді. Демек, мал шаруашылығын қаркынды дамытудың мемлекетіміз үшін орасан зор экоиомикалық та, саяси да маңызы айқындалады. Қазақстанд