Bertrand Russell : Yaşamı

Herbert Gottschalk BERTRAND R U S S E LL YAŞAMI Ç eviren Vehbi H acıkadiroglu m alaz yayıncılık BERTRAND RUSSELL YAŞAM I • HERBERT GOTTSCHALK Bu çevirinin yayın haklan ALAZ YAYINCILIK’a aittir. Birinci Basım: Ağustos 1984 Kapak Düzeni: Sungu Çapan Alaz Yayıncılık, Binbirdirek Cad. Aksoy Işhanı 31/9 - İstanbul Bu kitap 1984 Ağustos ayında İstanbul’da Kent Basımevi’nde dizilip basılmıştır. Tel : 528 08 15 HERBERT GOTTSCHALK BERTRAND RUSSELL YAŞAMI Çeviren VEHBİ HACIKADİROĞLU alaz yayıncılık GİRİŞ Pek az filozof, henüz yaşıyorken, Bertrand Russell kadar tanınmıştır. Ancak bu onun felsefe çalışmala­ rından çok, bizim neslimizi ilgilendiren dünya çapında heybetli sorunlarla sürekli bir uğraşmanın sonucudur. Russell yaşlandıkça adı daha çok tanınmıştır; bu, bir çok kimselerin onu yalnızca ak saçlı güzel başı, göze çarpan burnu, alaycı ağzı ve canlı, iğneleyici gülüşüy­ le ufak yapılı bir ihtiyar olarak tanıdığı anlamına ge­ lir. Bu gün artık tarih olmuş bir dönemde doğdu, ondokuzuncu yüzyılın düşüncelerini benimsedi ve o yüz­ yılın insanların ilerlemesine bağlılığını beğendi. Bu arada iki dünya savaşı insanlığın temeldeki ussallığı­ na duyulan güveni sarstıysa da Bertrand Russell di­ rendi. Özgür insanın, özgürlüğünü korumak için savaş­ ması gerektiğine sarsılmaz biçimde inandığından, teh­ likeler karşısında kalan bir dünyada barışı korumak isteyenlerin her zaman en ön sırasında bulundu. So­ nuç olarakta, hemen hemen doksanında, yetkililere karşı koymak yüzünden bir kez daha tutuklandı. 1937’de kendi ölümünün anı-yazısını kendisi yazdı 7 ve bu yazı 1 Haziran 1962’de doksanıncı doğum yıldö­ nümünden az önce The Times ve başka gazetelerde ya­ yınlandı.1 Bu anı-yazıda kendini, alışılmamış ilkelerin adamı, fakat en azından, o ilkelere göre yaşamaya her zaman hazır biri olarak betimler. Bilmeden Frege’yi izlemiş olarak, bu yüzyılın ba­ şında Alfred Whitehead ile birlikte yazdığı Principia Mathematica’nın yayımlanmasıyla üne kavuştu. Ge­ leneksel felsefeden ayrılarak, matematiksel mantığı felsefenin temeli yapma yollarını aradı; bununla bir­ likte, o günden günümüze, bu girişimin geçerliğiyle ilgili şüpheler ortaya çıkmaya başlıyor. Bu sav, örne­ ğin Prof. Freytag, Löringhoff ve Prof. Günther Jacoby arasında tartışılıyor. Ne olursa olsun, Russell’ın kendine özgü başarısı azalmadan duruyor. O hiç bir zaman katı bir felsefe dizgesi kurmayı düşünmedi, onun istediği, bilimsel doğru için, kendi yeteneğini sonuna dek kullanarak kendi yolunda çalışmaktı. Bu yüzden de, yanıldığını gördükçe onu açıkça kabul etmekte ya da yeni bulun­ muş doğrulara yönelmekte hiç güçlük çekmedi. Bu du­ rumda bir çok kez tutarlılıktan, giderek karakter sağ­ lamlığından, yoksun olmakla suçlandı. Dünyanın çalkantılı durumu, sonunda, onu çekil­ diği bilim köşesinin dışına attı ve o da, sürekli savaşla­ ra neden olan günü geçmiş bir töre anlayışı olarak gördüğü şeyin özünü bütün dünyaya açıkladı. Halk 1 Bu anı-yazı gerçekte The Times’da çıkmadı. 1937 de The Listener’de ve sonra da Unpopular Essays’de yayımlaninişti (1950) . 1 Haziran tarihi de, doğal olarak, Russell” m doğum yıldönümünden sonraya düşerdi (İngilizce ya­ yımcının notu). 8 anlayışına uygun yazılmış bir çok yayınlarla, yaşamın bütün alanları için yapıcı düzeltme önerileri ortaya attı. Onun insanlığının özniteliği olan a