ўзбек тили - ўқув қўлланма

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ Н.Ҳусанов, С.Шокирова, К.Шайхова ЎЗБЕК ТИЛИ Ўқув қўлланма ТОШКЕНТ-2005 1 ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАъЛИМ ВАЗИРЛИГИ ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ Н.Ҳусанов, С.Шокирова, К.Шайхова ЎЗБЕК ТИЛИ (Иқтисодиёт олий ўқув юртларининг умумий гуруҳлари учун ўқув қо`лланма) Олий таълимнинг 340000 – «Бизнес ва бошқарув» таълим соҳасидаги 5340600 – «Молия» 5340700 – «Банк иши» 5340800 – «Солиқ ва солиққа тортиш» 5340900 – «Бухгалтерия ҳисоби ва йўналишлари учун). 2 аудит» (бакалавриат таълим «Ўзбек тили» ўқув қўлланма – (Н.Ҳусанов, С.Шокирова, К.Шайхова) Тошкент Молия институти, 2005 – 108 бет. «Ўзбек тили» - иқтисодиёт олий ўқув юртлариниг умумий гуруҳ талабаларига мўлжалланган ўқув адабиётидир. Қўлланмада янги ўзбек алифбоси, унинг имло қоидалари биринчи марта умумий гуруҳ талабаларига мўлжаллаб берилган. Шунингдек ўзбек тилини билмайдиган талабаларнинг имкониятини ҳисобга олган ҳолда нутқ товушларига ҳам алоҳида еътибор қаратилган. Қўлланмада мавзулар ўзига хос тарзда акс етган: нутқ товушлари, грамматика, машқлар, матнлар ва топшириқлар, тест саволлари, луғат. Ўқув қўлланма Тошкент Молия институти қошидаги олий ўқувюртлараро илмий услубий кенгаш йиғилишида муҳокама қилинган ва нашрга тавсия қилинган. 2005 й. «14» апрел Тақризчилар: филология фанлари номзоди, доцент Ў.Лафасов катта ўқитувчи Г.Алийева Тошкент Молия институти, 2005 3 СЎЗБОШИ Сўнги йилларда олий ва ўрта махсус ўқув юртларида давлат тили -ўзбек тилини ўқиш-ўрганиш, ўқитиш ишлари қизғин тус олди. Шунга асосан, олий ва ўрта махсус ўқув юртларида умумий гуруҳларида ўзбек тили ўқитиш бўйича намумавий, ишчи-ўқув дастурлари ишлаб чиқилди. Мазкур қўлланма турли йиллар давомида Тошкент Молия институти умумий гуруҳларида кузатилган, ўрганилган, қўлланилган тажрибалар асосида янги ўзбек алифбоси яратилди. Талабаларнинг ўзбек тилини ўзлаштириши осон бўлиши учун айрим ўринларда ўзбек тилини рус тили грамматикасига солиштиришга ҳаракат қилинди. Ўзбек ва рус тилларининг фонетик, морфологик, синтактик тизимидаги айрим грамматик ҳодисалар икки тилда ҳам мавжуд. Лекин бу ҳодисалар ифодаланиши, маъноси ва бошқа хусусиятлари билан ўзига хос жиҳатларга ега. Грамматик билимни мустаҳкамлаш мақсадида мавзуга оид машқлар берилди. Шунингдек, грамматик категория сифатида мавжуд ҳолатларни ёритишга ва бу ўзига хосликнинг сабабини очишга ҳам алоҳида еътибор қаратилди. Қўлланмада ўзбек тилининг услубий хусусиятлари, нутқ маданияти ва иқтисодий терминологияга ҳам ўрин ажратилди. Қўлланмада материаллар узвий боғлиқликда ва кетма-кетликда берилди. Матнлар оддийликдан мураккабликка, умумийликдан ихтисосликка асосланган ҳолда ёритилди. Бўлажак иқтисодчилар ихтисослигига мос сўз ва терминларга, матнлар ва т