E-Book Content
Cengiz Aytmatov _ Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek Yüz Yüze/ 31 Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek / 91 Takdim Cengiz Aytmatov: Çok yönlü bir kişilik, özgün bir yazar. 1928 yılında Kırgızistan'da doğmuştur. Aytmatov, en geniş anlamda Türk kültürünün dünyada yeni ve güçlü bir atılım yapabilmesini sağlayacak önemli bir değerdir. Buna karşılık Türk kültürü ve Türkiye, Ayt-matov'un birikiminden yeterince yararlanamamaktadır. Elips Kitap olarak, Türkiye ve Türk kültürünün bu eşsiz hazinesini layıkıyla değerlendirebilmenin alt yapısını kurmayı amaçlıyoruz. Aytmatov, çok yönlü bir kişiliktir. Her şeyden önce iyi bir edebiyatçıdır, saygın bir entelektüeldir, Rusya ve Orta Asya'da devlet başkanlarıyla dostlukları olan etkin bir siyasi güçtür. Özgün bir yazardır. Herhangi bir ekol veya akıma mensup değildir. Kendi tarzını oluşturmuştur. Düzenlenmesine öncülük ettiği Issık Göl Forumu, dünya çapında önemli entelektüelleri bir araya getiren, çevre kirliliği başta olmak üzere insanlığın ortak sorunlarına dikkat çeken bir etkinlik olmuştur. Bu forum, Sovyetler Birliği'nin dış dünya ile ilk ve en önemli entelektüel ilişkisi özelliğini taşıması bakımından tarihi bir öneme sahiptir. Aytmatov'un, ana teması, aşk, sevgi, hüzün gibi insana ait özellikler olan eserleri, lirik, mitolojik ve kozmik öğelerle bezenmiştir. Sadece soyut aşkı anlatmakla kalmamış, onun gerisindeki sosyal, kültürel ve psikolojik etkenleri de eserlerine yansıtmıştır. Eserlerindeki psikolojik ve sosyal çağrışımlar ile soyutlamalar, temel aldığı yerel unsurları evrensel boyuta taşıyabilmesini sağlamıştır. Hikaye ve romanlarında ele aldığı konuları işlerken, canlı cansız, gerçek hayal her şeye bir ruh katması en önemli özelliklerinden biridir. Rusça orijinallerinden tercüme edilerek dünyada tanınıp sevilmesine rağmen, eserlerindeki konular genellikle Türk kültürüne ilişkin unsurlar eşliğinde işlenmektedir. Yazdığı eserlerin bir diğer temel unsuru da, bireysel ve kültürel özgürlüktür. Sovyetler Birliği döneminde dahi bu temaları cesurca işlemekten çekinmemiştir. Aytmatov, arkasında yeterli tanıtım ve lobi faaliyeti olmamasına karşın, giderek daha yaygın şekilde dünyanın en önemli edebiyatçısı olarak kabul edilmektedir. Yıldırım Sesli Manasçı I Bu koşucu, kovalayıcı köpekler, nedendir bilinmez, en çok yol hazırlığını severler. Bundan daha çok sevdikleri hiçbir şey yoktur. Atlılar avul (köy) kapılarında toplanmaya görsün, hemen koşup gelirler. O hay huy, o kargaşa içinde kafileye katılırlar. Sonra, istediğiniz kadar kovun, azarlayın, uzaklaştıramazsınız onları; iyice korkutsanız bile peşinizden gelmek için inat ederler. Tuhaf hayvanlar... Onları yalnız geniş alanlar, alabildiğine uzanan kırlar, ovalar ilgilendirir. Kalabalığı, kargaşayı, gürültüyü de çok severler. Herhalde bunun için "kovalayıcı köpekler" demişler onlara... Eleman, kendi köpeği (Jçar'ın peşinden göl kıyısına kadar gelmişti. Şimdi orada, kurbanlık boğayı kesen ağabeyi Turman'a yardım ediyor, kadınlardan ve ihtiyar erkeklerden oluşan bir cenaze alayı da onları bekliyordu. Uçar, işte bu fırsattan yararlanıp ondan uzaklaşmış, kalabalığın arasına karışmıştı. Telaşlı, sabırsız, heyecanlıydı. Yeri koklaya koklaya çalılar arasında dolaşıyor, göl kenarında deli gibi koşuyor, sonra kafilenin etrafında dört dönerek havlıyordu: Bir an önce yürüyüşe geçsindi insanlar. Eleman durmadan üçar'ı çağırıyor, onu yanında tutmak istiyordu, ama boşuna. Ne de olsa bir köpekti o. Ava gidilmediğini; büyük bir üzüntü içinde olan bu insanların, Almaş'ın kardeşi olan ve henüz on yedi yaşında iken ansızın ölümü tadan bir genç kızın cenaze törenine katılmak için başka bir köye gittiklerini nereden bilecekti? Kısraklara ve öküzlere binmiş insanların arasında ya da çevrede, at koşturan çevik hareketli tek bir çiğit (yiğit) bulunmadığını da fark edemiyordu.
O gün, Issık Göl Kırgızlan arasında eli silah tutan herkesin, en iyi atların, uzakta, dağların ardında olduklarını