f%o%oo
Harezm - Allin Ordu Türkçesi
\
z
TÜRK DiLLERi ARA~TIRMALARI DiziSi: 36 Yayunlayan: Mehmet Ölmez
Harezm - Altm Ordu Türkçesi
Aysu Ata
istanbu l 2002
3
.
Harezm - Altm Ordu Türkçesi Aysu Ata
istanbul 2002
Harezm - Altm Ordu Türkçesi Aysu Ata Türk Dilleri Arastrrmalan Dizisi: 36 Yayrmlayan: Mehmet Ölmez E-mail:
[email protected] © Aysu Ata ~ Mehmet Ölmez istanbul 2002
ISBN 975-798 1-15-X Kebikcç Yayrnlan'nm katkrsiyla lsteme adresi / order address : Bans Karacasu y ddrz Teknik Ûniversitesi fen -Eel. Fak. T. D.E. Bölüm ü
Davurpasa Yerlesim Birimi 34210 Esenler-iSTANBUL
Tel'. (90.212) 4491627
tda_di
[email protected]
Baskr, cilt: Kitap Matbaast Tel.: (90.212) 5674884
IÇiNDEKi LER ÖNSÖZ........................ . .5 I. HAREZM VE TARiHi... ·········· 9 11. HAREZM TÜRKÇESi 12 111. HAR EZM TÜRKÇES i ESERLERi... ············ 17 lIl. I. ~ISASÜ ·L-ENBiY À ······················· 17 Ill.l . I. Eserin Yazart, YazJ11~ Tarihi ve !thaf Edildigi Kisi 18 n l .I .2. Eserin N üshalan ······ 19 TIl. t.3. Eser Üzcrinde Yaprlrrus Çahsrnalar 20 111..2. NE HCÜ' L-FERÀDis 22 m.2.l. Eserin Yazan, Yaahs Tarihi ve Yeri 23 111.2.2. Eserin Nüs halan ······· ····· 26 m.l.3. Eser Üzerinde Yaprlnus Çalrsmalar 28 1Il.3. MU~ADD iMETÜ·L-EDEB .30 lll.L l Eserin Yaza n, Yazrhs Tarihi ve lthaf Edildigi Ki§Î 31 II I.3.2. Eserin (Harezm T ürkçesine Tercümesi Ya prlrms) N üshalan 32 1II.3.3. EserÜzerinde Yapilrrus Çahsmalar 33 IlIA. Mu'iNÜ' L-MÜ RiD 34 111. 4. 1. Bserin Müell ifi ve Yazun Tarihi .35 36 Hl.S. SATI R ARAS I KU R'A N T ERCÜMESi... IV. HAREZM ..ALT IN ORDU TÜRKÇESI ESERLERi... : 38 IV. I. IjÜSREV Ü ~iRiN · 38 IV.2 . MUIjABBET-NÀME ..4D IV.3. DÀS ITÀN-I CUMCUMA A2 IVA. Mi 'RÀC-NÀME ·· ..43 IV.5. YARLI K VE BiT iKLER A5 V. HAREZM TÜRKÇESi DiL ÖZ ELLiKLERi 46 V. I . iMLÄ ÖZELLiKLERi 46 V.2. SES snctst ÖZELLiKLERi (FONET i K) A7 V.2 .I . Ünlüler 47 47 V .2.1.1 . e I i Meselesi.. V .2.1.2. Ünlü Dcgis mele ri ..49 V .2.1.3. Ünlû Uyumu ··········· 50 : 50 V .2.1.3.1. Kajmlrk-lncclik Bak nnmdan Ünlü Uyumu V .2.1.3.2. Düzlük-Yuvarlakhk Bakmundan Ünlü Uyum u 50 V. 2.2. Ünsüzl er
52
V.2.2.1. Ibl Üns üzû V.2.2.2. lçl Üns üzu V.2.2.3. /dl Ünsüzü V .2.2.4. /GI Ünsüzü V.2.2.5 . Itl Ünsûzü V .2.2.6. 1t} Ünsüzii V.3 . SEKiL BiLGiSi ÖZELLiKLERi (MORFOLOJi) V.3.1. lsim V.3.1. 1. Isimlcrde çokluk V.3 .1.2. Isim çekim ekleri V.3.1.3. lyelik ek leri .. V.3.1.4. Zamirler V.3. 1.5. Sitarlar V. 3.1.5.1. Sna Sayr Sifatr Eki . V.3.1.5.2 . Toplul uk SaYI Sifatr Eki V.3.1.5.3. Karsr lasnrma Ekleri V.3. 1.5A. Birliktelik Bki: +11 +II V.3. I.6. Fiiler.. ............ ... V:3. 1.6.1. Soru SekIi ............ ................ ............... V.3.1.6.2. Bild iricilcr V.3.1 .6.3 . H iJ Çekimi.. V.3.1 .6.3. 1. Basit Zamanlar V.3. 1.6.3 .2. D ilek Kipleri V.3.1.6.3 .3. Birle§ik Kipier V.3.1.6.3.4. Srfat -Hiller (Ort aç) V.3.1 .6.3.5 . Zarf-Piiller VI. SÖZ VARLIGI VII. ÖRNEK METiNLER Krsasü' 1- Bnbiyä Nchc û't-Ferädls . Kur'an Tcrcümesl . MU'lnii' I-Miirld . Mi'räc-näme Hüsrev ti ~lrln Muhabbet-näme Temür Kutl ug Yarhg r
T rpkrbasrrnlar.
.52 54 54 .55 .58 .59 60 60 60 61
64-
69 68 68 68 68 . 68 . 68 . 68 69 73 73 73 83 87 89 92 93 93 95 96 97 98 99 100 10 1 103
v
ÖNSÖZ Karahanh Tû rkçes i ile Çagatayca arasmda gcçis d önemi T ürkçesi olan Ha -
rezm 'I ürkçesi, dil tarihimizin dönemlendirilmesinde türkologlarm anlasmaya varamadïklan bir dönem ve alam kapsamaktadrr. Bu konuda baz i türkologlar Harezm Türkçesini Çagataycanm ilk devresi kabul ede r